سیطره سلایق بر مناسک

دکتر حمید ایماندار * ؛ به نظر میرسد مقتضای بهره اقشار و صنوف جامعه با درجات از برکات و ثمرات ادعیه اهل بیت (ع) تصحیح پارهای از رویه های مرسوم باشد; باید اذعان نمود مسئله سلطه فضای مجازی و رسانه های بر جامعه فرصت ها و تهدیدهایی در حوزه دین و فر از جمله دعای این تهدیدها در حوزه دینورزی و به طور ویژه مقوله دعا و محافل خوانی نارسایی و ناکافی بودن برخی سلایق و رویه های موجود در پوشش دادن به اکثر اقشار و صنوف جامعه است.

اینکه چنین القا شود بهره گیری حتی حداقلی از بر دعاخوانی صرفا در قالب مناسکی و با قالب و سلیقه های خاص از نظر مکان و سبک خوانش دعا و فضای خاص حاکم بر مجلس محقق می شود جذبی برای جذب سرمایه است; هر چند به حق مدعی می شود کامل برکات دعا در قالب و رویه معهود کنونی میسر است از این رو به نظر می رسد کنار زدن سلایق مختلف و به معنای وجود درجات ایمانی و حتی توانایی های روحی روانی و جسمی اقشار مختلف به ویژه جوانان در مقوله دعا و محافل. دعاخوانی آسیبی مهم و سزاوار توجه می شود.

جا انداختن این تلقی که بهره جستن از نورانیت دعا صرفا در فضای یک نوع از هیئات مذهبی، با قالبی انحصاری و یا با یک سلیقه خاص از مداحی محقق می شود یک اندیشه آسیب زاست; چه فرصتی برای این امکان وجود دارد که به ما می دهد قالب و محتواهای جذاب و ویژه روحی را برای افراد مذهبی با سلایق و طراحی طراحی کرده و امکان بهره برداری سیاسی از جامعه را از برکات دعا فراهم آوریم.

اگر یک جوان فرازی از یک دعا را با رسانه های قالب جذاب تلقی انجام داد و یک تجربه عرفانی و الهی را برای خود رقم زد یک اتفاق مبارک و مقدماتی برای ورود به مناسک دعای پربارتر می شود و نباید رسانه ها و متولیان فرهنگی و دینی به گونه های عملی باشد. مواردی که یک سلیقه و سبک خاص مصداق انحصاری دعای مناسب و مقبول معرفی شده و دیگر قالب ها به انحاء مختلف نامهربانی قرار می گیرند به ویژه اینکه برخی از رویه های مداحان و هیئات مانند جلسات غیرضروری، روضه خوانی ها و تعبیر گری های پرشمار در خلال دعا و دعا. سیاست زده کردن مجالس برای بخشی از مخاطبان کارآمدی و اقبال لازم را نمی خواست . البته این امر الزاماً نافی کارایی نیست، روش دعاخوانی‌ها مرسوم فعلی.

این نوشتار صرفاً متکفل توجه به استفاده از قالب‌های مختلف با ظرفیت‌های روحی و لازمه این امر از سیطره سلایق خاص بر مناسک و فرهنگ سازی در پذیرش پذیرش قالب‌های نوین جهت تو به تعبیری دیگر اقتضای فضای فرهنگی و اجتماعی کنونی گشایش فضا برای حضور سلایق و فرم های متعدد در حوزه توسعه فرهنگ دعاخوانی است و اینکه هیچ شخص یا صنفی خود را در بهره وری از دعا و کاملتر نمی کند.

بسیار جوانانی میبینیم که در زمان برگزاری مناسک دعاخوانی به چندین روحی، معنوی، اجتماعی، سیاسی و .. در مجالس رسمی که با سبکهای معهود و خاص خود اجرا می شود حضور ندارند; سوال و نگارنده این است . را باید این قشر از برکات ارتباط با خدای متعال و تجربه عرفانی محروم شود؟

یا این تلقی در ذهن برخی از جوانان تثبیت نشده است که تنها با حضور در این جلسات است که می‌توان اه دعای بحساب آورد. یا نتیتوان درده فرحی و فرمهایی واژه های ویژه رسامه رازی آیا این جوان و نوجوان ما که به دلایل درست یا نادرست در مجالس رسمی حضور فعلی نمی‌یابد نباید بهرش باشد.

قرار دادن در بسترهای شبکه های مجازی و شبکه های مجازی و اجتماعی قالب ها و بسته معرفتی برای سلایق سنین و سطوح مختلف دسترسی به آیدی امری مطلوب است گاه فرازی کوتاه از یک دعا به زبان عربی یا حتی فارسی و انگلیسی همراه با جلوه های بصری جدید با صداهای کمتر شنیده شده برای یک نوجوان و یا جوان بسیار می‌خواهد با توجه به این که بینانه اذعان به دلایلی می‌توان اشاره کرد آیا این امکان وجود ندارد محافل دعاخوانی نوپدید با سبک و سیاقی متفاوت از نظر قالب مکان و محتوا و سبک ارائه معارف ادعیه شکل گرفته و از آن حمایت شود؟

یا نمی‌توان از نهادهای فرهنگی و هنری دلبسته به نشر دین در جهت طراحی و توسعه چنین محافلی بهره برد را نباید در رسمیت دادن به این جنس محافل و قالب‌های ارتباطی دعاگونه با خداوند انجام دهیم؟ مگر نه این است که بنا به آموزه های دینی هر کس می تواند به قدر توفیق و فهم و سطح معرفتی و معنوی ا.

اما این پذیرش مقوله را نمی توان نوعی کنار آمدن با عرفی سازی یا سکولاراسیون دینی تلقی نمود به این مسئله با توجه به اصول تربیتی شکل ظاهری و ساختارهای معرفتی روحی و محیطی افراد در تعالی دینی و معنوی سر و کار دارد که بر مستندات قرآنی و روایی قوی انجام می شود. یر قابل انکار است.

با این اوصاف، زمینه ای برای طراحی و توسعه قالب های متعدد در مقوله فرهنگ دعا و دعای خوانی ف وجود دارد. در این راستا بایست متولیان دینی و فرهنگی در کنار تلاش روزافزون برای هر چه باشکوهتر برگزار می شود محافل و مناسک سنتی فعلی – که مخاطبان متخصص خود را دارند و کارآمدی خود را در توسعه معنویت و افزایش بصیرت مردم را اثبات می کنند- با طراحی و ترویج قالب های نوین. انس برتری آحاد جامعه با مقوله هستی بخش دعا را فزونی بخشند.

* عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز